Vandaag was ik weer eens te gast in Heythuysen om de kerk te bekijken waar straks het altaar retabel voor Sinterklaas komt te staan. Samen met Pastoor Marcus Vankan neem ik nog even de laatste belangrijke zaken door en komend weekeind kan ik alles klaarzetten om echt te beginnen met het schilderen van het eerste paneel.

De plek waar het retabel komt te staan is al bekend. Het is de witte wand op de foto hierboven. Het Maria retabel komt straks recht tegenover het Sinterklaas retabel te staan. Op de foto zie je het Maria retabel, links, tegen de houten lambrisering staan. Dat is een tijdelijke opstelling.

Met de koster van de kerk ga ik nog even naar boven, naar een machtig mooie ruimte boven in de toren, dat dienst doet als opslagruimte voor afgedankt hout uit de kerk. Daar vind ik enkele prachtige elementen die ik goed kan gebruiken bij de bouw van het complete retabel voor Sinterklaas.

Met en auto vol machtig mooi houtwerk keer ik terug naar het Zeeuwse atelier. Deze elementen ga je straks in het monumentale bouwwerk voor Sinterklaas terug zien. Het mooie hiervan is dat het oude materiaal uit de kerk hergebruikt wordt en terug zal keren in de kerk. Omdat alles al een zekere leeftijd heeft zal het enorm bijdragen aan de antieke uitstraling die ik aan het retabel wil geven. Zo wordt alles heel consistent met de rest van het kerkinterieur. Alsof het er al twee eeuwen staat.

Om de twee panelen af te kunnen sluiten, als het drieluik van het altaar retabel voor Sinterklaas dicht gevouwen is, moest ik een passende sleutel zien te vinden. Daarvoor ging ik naar Sint Jansteen waar de Zeeuwsche Kringloopbeurs gevestigd is van Paulette. Die heeft altijd wel een oplossing voor mijn zoektochten en zo ook vandaag. Het moest niet zomaar een sleutel zijn maar een oud, doorleefd, geval wat goed past in het slotje wat ik al gevonden had.

Paulette haalde een hele kist met sleutels voor de dag en na enig zoek,- en paswerk vonden we een sleutel die qua stijl geheel overeenstemde met de sleutel die ik zocht. De sleutel paste in het gat, maar kon niet rondgedraaid worden. Daarvoor moest ik eerst de sleutel aanpassen en ook het slotje zelf. Een mooi knutselkarweitje waar ik genoeg gereedschap voor heb om dat zelf helemaal naar wens aan te kunnen passen.

Ondertussen liggen de panelen te drogen van een laatste grondlaag. Daarna nog één keer schuren en dan kan ik starten met het maken van het eerste schilderij.

Maar eerst ben ik nog wel even bezig met het afwerken van de twee scharnierende en afsluitbare zijpanelen. Ik heb er ook een mooie oude slotplaat bij gevonden die eveneens goed overeenstemt met het geheel wat ik voor ogen heb. Straks moet het retabel er zo uit komen te zien dat je het idee hebt dat het werk al twee of drie eeuwen oud is. Dit soort elementen helpen enorm om dat beeld te verkrijgen.

De zijpanelen zijn nu klaar. Maar daarmee is het werk nog lang niet af, want ik moet ook nog een ingewikkelde constructie zien te verzinnen om de panelen om de zuiltjes van het middenpaneel heen te kunnen laten scharnieren en ook nog eens goed afsluitbaar te maken. Dat moet ik nog geheel gaan ontwerpen en uitvoeren.

Het drieluik in gesloten toestand.

Het drieluik In geopende toestand.

Het middenpaneel van het altaar retabel voor Sinterklaas is al helemaal geprepareerd. De twee zijpanelen heb ik vandaag een eerste paar behandelingen kunnen geven. Hiervoor had ik een hoge kwaliteit multiplex voor nodig, en die hadden ze nog op voorraad bij onze Hoekse bouwmarkt. Ilona heeft die panelen voor mij keurig op maat gezaagd op hun professionele zaagtafel waardoor ik een messcherpe zaagsnede kreeg en de panelen zijn op de millimeter nauwkeurig. Ik heb alvast die hele plaat laten reserveren voor de overige panelen, waar de exacte maat nog voor bepaald moet worden.

Dan begint het schuren, gronden, opnieuw schuren, weer gronden etc. etc. Net zo lang totdat beide vlakken zo glad als een biljartbal zijn, zonder butsjes of plekjes. Er gaan ongeveer vier lagen Gesso overheen eer ik het optimale schilderoppervlak heb verkregen. Een heel karwei, tijdrovend ook, waar ik een groot deel van de dag mee zoet ben. Als de panelen liggen te drogen ga ik verder met de houtbewerking van de zijpanelen die straks als deurtjes moeten kunnen sluiten voor het middenpaneel. Aan beide zijden komt een schilderij. Aan de binnenzijde zie je links de stoomboot, middenin de Sint met een hele horde kinderen om hem heen, en, rechts, zie je straks de Sint die over de (besneeuwde) daken rijdt met zijn paard.

Als je de panelen dichtklapt zie je een processie te Bari. Dat schilderij, dat bestaat uit twee delen, zie je het hele jaar door. Pas als de Sint in het land is gaan de deurtjes open en zie je de drie schilderijen over het Sinterklaasfeest.

Nu heb ik een lekker groot atelier, maar ook hier weet ik het klaar te spelen dat ik bijna geen ruimte heb. Ik werk nu aan het Sinterklaas retabel, want zo heet zo’n monument, wat straks in de Sint Nicolaaskerk te Heythuysen komt te staan. Aanvankelijk noemde ik het een ‘altaarstuk’, maar dat is niet juist,want het komt niet op het altaar te staan. Het krijgt een heel mooi plekje in de kerk. Vroeger werden dergelijke stukken geschilderd en gebouwd om mensen die niet konden lezen en schrijven toch een uitleg te geven over een religieuze gebeurtenis. Die beeldtaal is zo sterk dat het vandaag de dag nog bewondering afdwingt. Mijn retabel legt het verhaal van het Sinterklaasfeest uit. De luikjes van het, in dit werk opgenomen, drieluik vertelt dat verhaal en dat wordt alleen getoond als de Sint in het land is. Het grootste deel van het jaar is het drieluik gesloten door het dicht te klappen en op slot te draaien.

Dat gaat er dan ongeveer zo uitzien als het eenmaal in de kerk staat. Het is primair bedoeld voor kinderen die een brief of een tekening aan Sinterklaas willen posten. Secundair is het werk bedoeld om te vertellen waar het Sinterklaasfeest om draait en hoe het ooit ontstond. Met verwijzingen naar de oude vertellingen en wonderen die Sint Nicolaas op zijn naam heeft staan.

De basisomlijsting had ik al gemaakt. Nu gaat het echte werk beginnen. Ik maak een subframe voor het middelste en belangrijkste schilderij van dit retabel. Een scène waarin Sinterklaas de kinderen ontvangt en naar hun verhalen luistert.

Dat ga ik schilderen op paneel omdat de, soms grillige vormen van de schilderijen zich niet in doek zijn te maken. Om consistent te blijven maak ik alle schilderijen voor dit werk op paneel. Daarvoor ga ik vandaag ook het eerste paneel gronden met Gesso. Een secuur klusje omdat het een supergladde ondergrond moet worden waar ik haarfijn op kan werken zodat ook alle kleinste details er goed uit gaan komen.

Dat betekent dat ik meerdere lagen Gesso aan moet brengen en elke laag glad moet schuren voor een optimaal resultaat. Het grote midden paneel, waar ik nu aan werk, moet morgen klaar zijn, zodat ik er Zaterdag aan kan beginnen.

Op de bovenstaande tekening laat ik zien hoe het er uit komt te zien. Onderaan, op de vlakke bodem en basis van het geheel, komt de brievenbus te staan waar post aan Sinterklaas in gedeponeerd kan worden. Deze tekening geeft alleen het hele retabel weer met ornamenten en schilderijen.

Het is een grote klus waar ik de komende maanden mijn handen vol aan zal hebben. Maar het is ook een prachtklus. Vooral ook omdat dit werk in een kerk komt te staan. En niet zomaar een.